Τετάρτη 4 Ιανουαρίου 2012

Οι πειρατές δεν είναι ήρωες


     Οι πειρατές είναι άντρες με ένα μάτι, οι οποίοι αποπνέουν μια αύρα ηρωικού θάρρους και περιπέτειας. Ο ιστορικός Jan Markus Witt απομυθοποιεί αυτή την εικόνα και δείχνει στο νέο του βιβλίο ότι οι πειρατές ήταν πάντα εγκληματίες.
Το θέμα των πειρατών είναι πάντα ιδιαίτερα επίκαιρο. Οι συχνά βίαιες επιθέσεις των εγκληματικών συμμοριών στα ύδατα του Κέρατος της Αφρικής και στην Ινδονησία γίνονται τακτικά πρωτοσέλιδα των εφημερίδων. Τα λύτρα για τα καράβια και τα πληρώματα κοστίζουν εκατομμύρια στις εφοπλιστικές εταιρείες. Όσο μαζικό κι αν φαίνεται το πρόβλημα στη σημερινή εποχή το φαινόμενο της πειρατείας δεν είναι νέο. Οι πειρατές υπάρχουν όσο υπάρχει και η πειρατεία. Ήδη, τον 1ο αι. π.Χ. οι πειρατές αποτελούσαν μια σοβαρή απειλή για τα εμπορικά πλοία. Αργότερα, έγιναν μια παγκόσμια απειλή τον 17ο και 18ο αιώνα. Από την Καραϊβική μέχρι τον Ινδικό Ωκεανό σκορπούσαν την αβεβαιότητα στις θάλασσες. 
Οι πειρατές ήταν πάντα εγκληματίες
Ο ιστορικός Jan Markus Witt παρουσιάζει στο βιβλίο του «Πειρατές» ότι δεν ήταν ποτέ ρομαντικοί ήρωες: «Ήταν εγκληματίες κι αυτό παραμένουν μέχρι σήμερα. Μέσα σε ολόκληρη την ιστορία της πειρατείας ξετυλίγεται μια ατέλειωτη σειρά φόνων, ληστειών και βιασμών.» Ωστόσο, οι πειρατές συχνά στα μυθιστορήματα και στις ταινίες εξυμνούνται μέχρι σήμερα ως ρομαντικοί ήρωες. Το πιο γνωστό παράδειγμα: ο έξυπνος Τζόνι Ντεπ ως Κάπτεν Τζακ Σπάροου στην κινηματογραφική επιτυχία «Οι Πειρατές της Καραϊβικής».
Εξιδανίκευση του παρελθόντος
Όσο πιο πέρα στο πέρασμα του χρόνου τοποθετούνται τα εγκλήματα των πειρατών τόσο περισσότερο προστίθενται στα ποιήματα. Η εξύμνησή τους βασίστηκε στα λιγοστά γεγονότα που είναι γνωστά για τους πειρατές. Για πολύ καιρό η κυριότερη πηγή της χρυσής εποχής της πειρατείας το 18ο και 19ο αιώνα ήταν ένα βιβλίο του Βρετανού Καπετάνιου Τσαρλς Τζόνσον, το οποίο κυκλοφόρησε στα 1720:
         «Μια γενική ιστορία ληστειών και φόνων των διαβόητων πειρατών.» Ένα είδος συλλογικής βιογραφίας των σημαντικών πειρατών και ένα άγριο μείγμα γεγονότων και φαντασίας. Για τον ιστορικό Witt αρκετό υλικό για να γυρίσει δεκάδες ταινίες με πειρατές. Και μάλιστα, αυτές είναι πάρα πολλές, από τον «Κόκκινο Κουρσάρο» μέχρι «Το νησί του θησαυρού», κυρίως ωστόσο με ελεύθερο περιεχόμενο για τον κινηματογράφο και χωρίς ιστορική αναφορά στη λογοτεχνία. δημοκρατικά θεμέλια, στην οποία όλοι λάμβαναν ίση μεταχείριση. Η πειρατεία ως ένα είδος της πάλης των τάξεων – για τον Jan Marcus Witt μια καθαρή ανοησία. Οι πειρατές χρησιμοποιήθηκαν και ως αντικείμενο κοινωνικορομαντικών ουτοπιών στη Γερμανία. 
Σαν τον Ρομπέν των δασών
        Ένα πασίγνωστο παράδειγμα: Ο δοξασμένος πειρατής Klaus Störtebeker από τη βόρεια Γερμανία που πολεμούσε για την ελευθερία, ο οποίος έκανε επιδρομές τον 14ο αιώνα. Δεν αποθανατίστηκε μόνο στα μνημεία. Φεστιβάλ θεάτρου και πειρατικά πάρκα που λαμβάνουν χώρα διατηρούν τον μύθο του ευγενούς ευεργέτη ακόμα και σήμερα ζωντανό. Ο ιστορικός Witt πιστεύει για τις ιστορικές ανοησίες: «Ο Störtebeker γιορτάζεται σχεδόν σαν Γερμανός Ρομπέν των δασών, ο οποίος έχει κλέψει μόνο από τους πλούσιους, από όσους έχουν διαπράξει αδικίες για να τα δώσει έπειτα στους φτωχούς. Αλλά, τα θύματα της αιματηρής επιχείρησης ήταν κυρίως τα πληρώματα, απλοί άνθρωποι. 
Η πειρατεία είναι ο πυρήνας του Καπιταλισμού
Σε κάθε κεφάλαιο τονίζει ο Jan Markus Witt ότι οι πειρατές δεν ήταν Για τον Jan Marcus Witt η σημερινή εικόνα των πειρατών των περασμένων αιώνων ένα παράξενο παράδοξο: «Κανένας δε θα εξιδανίκευε έναν ληστή της ξηράς. Κανένα παιδί δε θα μεταμφιεζόταν διαρρήκτης. Με τους πειρατές είναι τελείως διαφορετικό.» Η εξήγηση του επιστήμονα είναι απλή: Ό, τι είναι χρονικά και γεωγραφικά ξένο μπορεί εύκολα να εξυμνηθεί. Η λαχτάρα για εξωτικά τοπία, παραλίες με φοίνικες και για τον ήλιο της Καραϊβικής δημιουργεί φανταστικές εικόνες. Κι έτσι, η εγκληματικότητα μετατράπηκε σε ένα είδος μάχης για την ελευθερία.
Οι πειρατές ως πολεμιστές των τάξεων
Οι πειρατές έπρεπε να πληρώνουν και για τις πολιτικές ουτοπίες. Έτσι, προ πάντων οι Βρετανοί ιστορικοί χρησιμοποιούσαν αναφορές και διηγήσεις της Δημοκρατίας των πειρατών, η οποία λέγεται ότι υπήρχε στη Μαγαδασκάρη και η οποία διαμόρφωνε ένα αντιστάθμισμα στην ιεραρχική φεουδαρχική κοινωνία στην ηπειρωτική χώρα. Μια κοινωνία με τίποτα άλλο πέρα από στυγνοί εγκληματίες. Και ο ιστορικός κάνει ακόμα μια πλαστική σύγκριση, η οποία συνδυάζει νηφάλια κοινωνική κριτική με την οπτική της ιστορίας των πειρατών: «Η πειρατεία είναι στην ουσία ο πυρήνας του Καπιταλισμού. Υπάρχει μόνο ένας στόχος: το κέρδος. Γι’ αυτό το λόγο, οι άνθρωποι συνεταιρίζονται. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι η τάξη των πειρατών είναι μια ενωμένη ομάδα, και οι αξιωματικοί με τον καπετάνιο επικεφαλής σχηματίζουν το διοικητικό συμβούλιο. Η ομάδα λειτουργεί ως εποπτικό συμβούλιο με τη δυνατότητα να καθαιρεί τον πρόεδρο. Το πειρατικό καράβι είναι το κεφάλαιο κίνησης. Και ο σκοπός των επιιρήσεων είναι η μεγιστοποίηση των κερδών. «Τραπεζίτες σε αδίστακτες επιδρομές με δεμένο το ένα μάτι και σπαθιά; Μέχρι σήμερα καμιά εφημερίδα δε φέρει τέτοιο τίτλο. Γιατί, όμως, όχι;
Συγγραφέας
: Günther Birkenstock
Redaktion: Gabriela Schaaf
Jan Markus Witt: Piraten. Eine Geschichte von der Antike bis heute.Primus Verlag, Darmstadt 2011. 150 Seiten, 29,90 EUR. ISBN-13: 9783896788351
http://www.dw-world.de/dw/article/0,,15628392,00.html
·        

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου