Αίγυπτος

Η Αραβική Δημοκρατία της Αιγύπτου (αραβικά: جمهورية مصر العربية Γκουμχουρίγια Μισρ ελ-Αραμπίϊα, όπου مصر‎ Μισρ είναι η λέξη για την Αίγυπτο) είναι ένα κράτος κυρίως της βορειοανατολικής Αφρικής, μαζί με τη χερσόνησο του Σινά, που είναι γέφυρα ξηράς (ισθμός) στη νοτιοδυτική Ασία. Γι' αυτό το λόγο η Αίγυπτος είναι διηπειρωτική χώρα και θεωρείται μια μεγάλη δύναμη στη Βόρεια Αφρική, τη Μεσόγειο Θάλασσα στον Ισλαμικό κόσμο και την Ερυθρά Θάλασσα. Καλύπτει μια έκταση 1.001.450 km². Η Αίγυπτος συνορεύει προς βορειοανατολικά με τη Λωρίδα της Γάζας και το Ισραήλ, δυτικά με τη Λιβύη και νότια με το Σουδάν. Βρέχεται βόρεια από τη Μεσόγειο και ανατολικά από την Ερυθρά Θάλασσα. H Αίγυπτος είναι μια από τις πιο πολυπληθείς χώρες της Αφρικής και τις Μέσης Ανατολής. Η μεγάλη πλειοψηφία των 75.500.662 κατοίκων της  ζει κοντά στις όχθες του  ζωοδότη ποταμού Νείλου, μια έκταση περίπου 40.000 km², που είναι η μόνη αρδεύσιμη εύφορη γη της χώρας. Μεγάλες περιοχές της Ερήμου Σαχάρας είναι αραιοκατοικημένες. Πάνω από το μισό του πληθυσμού της ζει στις αστικές περιοχές και η μεγάλη πλειοψηφία του αστικού πληθυσμού ζει στις πιο πυκνοκατοικημένες πόλεις, Κάιρο (πρωτεύουσα), Αλεξάνδρεια και άλλες μεγάλες πόλεις κατά μήκος του Νείλου. Η χώρα είναι διάσημη για τον αρχαίο πολιτισμό της και μερικών από τα πιο διάσημα μνημεία, που περιλαμβάνουν την Γκίζα και το σύμπλεγμα των πυραμίδων και τη Σφίγγα. Στη νότια πόλη του Λούξορ περιλαμβάνει πολλά αρχαία τεχνουργήματα, όπως τον Νάο του Καρνάκ και την Κοιλάδα των Βασιλέων. Η Αίγυπτος πλατιά θεωρείται ως ένα σημαντικό πολιτικά και πολιτιστικά έθνος της Μέσης Ανατολής. Κατέχει, ακόμη, μια από τις πιο αναπτυγμένες οικονομίες στη Μέση Ανατολή, με τομείς όπως ο τουρισμός, η γεωργία, η βιομηχανία και οι υπηρεσίες, που μοιράζονται σχεδόν ίσα μερίδια του ΑΕΠ της χώρας. Συνολικά, η Αιγυπτιακή Οικονομία είναι ταχεία αναπτυσσόμενη, εν μέρει χάριν της νομοθεσίας της, που στοχεύει στην προσέλκυση επενδύσεων, σε συνδυασμό με την εσωτερική και πολιτική σταθερότητα και την εμπορική φιλελευθεροποίηση. Στα Αρχαία Αιγυπτιακά το όνομα της χώρας ήταν Kemet (km.t), που σημαίνει «Μαύρη γη», αναφερόμενο στα εύφορα μαύρα ιζήματα του Νείλου στα ετήσια πλημυριζόμενα από το Νείλο χωράφια, διαφοροποιούμενο έτσι από την «Κόκκινη γη» (dsr.t) της ερήμου. Το όνομα άλλαξε από «kīmi» σε «kīmə» στην Κοπτική Περίδο της Αιγυπτιακής Γλώσσας και εμφανίστηκε στα (πολύ) Αρχαία Ελληνικά αε «Χημία» («Khēmía») .Ένα άλλο όνομα ήταν το «t3-mry», που σημαίνει «χώρα της όχθης του ποταμού». Τα ονόματα της Άνω και Κάτω Αιγύπτου ήταν «Ta-Sheme'aw» («t3-šmˁw»), δηλαδή «χώρα σπαρτών», και «Ta-Mehew» («t3 mḥw»), δηλαδή «βόρεια χώρα», αντίστοιχα. Η ελληνική ονομασία «Αίγυπτος» προέρχεται από την αρχαιότερη Γραμμική Β΄ «a-ku-pi-ti-yo», που μεταφέρθηκε στα Αρχαία Ελληνικά με τη σύγχρονη μορφή του. Το επίθετο «αιγύπτιος» μετατράπηκε στα Κοπτικά ως «γύπτιος», «κύπτιος» και από εκεί ατα Αραβικά ως «qubṭī» και μετά σε «qubṭ» στα Αγγλικά Κοπτικά. Η ελληνική ονομασία φέρεται ότι προέρχονταν από τη νεώτερη αρχαίας Αιγυπτιακή φράση (Αμάρνα) «Hikuptah», που προερχόταν από την παραφθορά της αρχαιότερης «Hwt-ka-Ptah» («ḥwt-k3-ptḥ»), που «σήμαινε οίκος της ψυχής (ka) του Πτα», ονομασία ενός ναού του θεού Πτα στη Μέμφιδα. Πάντως, ο Στράβων είχε δώσει την «παραδοσιακή» ετυμολογία, σύμφωνα με την οποία το Αίγυπτος προέρχονταν από το συνδυασμό των λέξεων «Αιγίαο» και «υπτίως», δηλαδή «κάτω (νότια) από το Αιγαίο (Πέλαγος)».

Το «Miṣr», το Αραβικό και σύγχρονο επίσημο όνομα της Αιγύπτου (στα Αιγυπτιακά Αραβικά «Maṣr», είναι σημιτικής προέλευσης, απευθείας παράγωγη από άλλες σημιτικές λέξεις για την Αίγυπτο, όπως η Εβραϊκή «מִצְרַיִם» («Mitzráyim»), που σημαίνει «τα δυο στενά», σε αναφορά της παλαιάς δυναστικής διαίρεσης σε Άνω και Κάτω Αίγυπτο. Η ίδια λέξη πολύ συχνά μεταφράζεται και σαν «μητρόπολη», «πολιτισμός», «χώρα» ή «συνοριακή γη».

Ιστορία

Η χώρα που είναι γνωστή ως «Αίγυπτος» έχει μια μακριά και πολύπλοκη πληθυσμιακή ιστορία. Αυτό συνέβη εν μέρει λόγω της γεωγραφικής της χωροθέτησης στα σταυροδρόμια πολλών κύριων πολιτιστικών περιοχών: της Μεσογείου, της Μέσης Ανατολής, της Σαχάρας και της Ανατολικής Αφρικής. Επιπρόσθετα η Αίγυπτος δέχθηκε πολλές μαζικές εισβολές κατά τη διάρκεια της μακράς της ιστορίας, περιλαμβάνοντας τους Χαναανίτες, τους Λίβυους, τους Νούβιους, τους Ασσύριους, τους Κουσίτες, τους Πέρσες, τους Έλληνες^[9], τους Ρωμαίους, τους Άραβες, τους Οθωμανούς, τους Γάλλους και τους Βρετανούς. Οι πολλές κατακτήσεις μέσα στο χρόνο κάνουν ερευνητική τη σχέση μεταξύ Σύγχρονων και Αρχαίων Αιγυπτίων. Η οριοθέτηση των Ανατολικών συνόρων είναι συνδεδεμένη με τη δημιουργία στην Παλαιστίνη, μετά τον Β' Παγκόσμιο πόλεμο, του κράτους του Ισραήλ. Με τις συμφωνίες ανακωχής του 1949, η Αίγυπτος καθόριζε τη διοίκησή της στο τμήμα της Παλαιστίνης (βρετανική εντολή) που λεγόταν Λωρίδα της Γάζας, η οποία είχε παραχωρηθεί στο αραβοπαλαιστινιακό κράτος από το σχέδιο διαμελισμού του ΟΗΕ το 1947, το οποίο δεν εφαρμόστηκε ποτέ. Τις λωρίδες της Γάζας και του Σινά κατέλαβαν όμως οι δυνάμεις του Ισραήλ στη διάρκεια της αραβοϊσραηλινής σύρραξης του 1967. Το 1973, οι Αιγύπτιοι προσπάθησαν να ανακαταλάβουν τη χερσόνησο του Σινά, αλλά απέτυχαν. Ακολούθησαν διαπραγματεύσεις με τη μεσολάβηση των ΗΠΑ που κατέληξαν (ύστερα από ενδιάμεσες συμφωνίες) στη συμφωνία του Καμπ Ντέιβιντ (1979) και στην οριστική αποχώρηση του Ισραήλ από τις περιοχές που κατείχε από το 1967 έως το 1982. Το 2001-2 η ένταση αναζωπυρώθηκε και οι Ισραηλινοί αναπτύχθηκαν στρατιωτικά σε όλα τα κατεχόμενα εδάφη.

                                          Παραγωγή

Καλλιεργούνται ζαχαροκάλαμο 12 εκ. τόνοι, αραβόσιτος 5 εκ. τόνοι, ντομάτες 4.5 εκ., πατάτες, ρύζι, σιτάρι, βαμβάκι, τριφύλλι. Κτηνοτροφία καλή με εκτροφή βοοειδών, βουβαλιών και αμνοεριφίων. Η Αίγυπτος είναι πετρελαιοπαραγωγός χώρα με παραγωγή 335 εκ. βαρελιών ετησίως και πετρελαιοειδών καθώς και φυσικό αέριο (25 εκ. μετρικοί τόνοι). Υπάρχουν επίσης αρκετά ορυχεία αλατιού, σιδήρου και αργίλου.

                                      Εισαγωγές

Χημικά προϊόντα, μηχανήματα, εξοπλισμός μεταφορών, τρόφιμα, βασικά μέταλλα κυρίως από την Ευρωπαϊκή Ένωση 37% και τις Η.Π.Α. 18%.

                                 Εξαγωγές

Πετρέλαιο και πετρελαιοειδή 49%, βαμβακερά νήματα και υφάσματα 16%. Μεταλλουργικά προϊόντα, με προορισμό την κυρίως Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Η.Π.Α.

                                                                 Πανίδα

Υπάρχουν γαζέλες, αγριοπρόβατα της ερήμου, μεγάλα τρωκτικά που μοιάζουν με καγκουρό, αιγυπτιακά τσακάλια, αγριόγατες, κόμπρες στις αγροτικές περιοχές, μαγκούστα, τρία είδη βαράνων (μιας φοβερής γιγάντιας σαύρας) αλλά δεσπόζει ο περίφημος κροκόδειλος του Νείλου το μεγαλύτερο ερπετό στην γη και του είδους με μήκος που φτάνει και τα 10 μέτρα. Επίσης υπάρχουν περί τα 350 είδη πτηνών ενώ ο Νείλος έχει πάνω από 200 ποικιλίες ψαριών.

                                Μεταφορές

Κύρια λιμάνια είναι η Αλεξάνδρεια, η Νταμιέτα, το Σουέζ και το Πορτ Σαΐντ. Η Αίγυπτος συνδέεται σιδηροδρομικά με τη Λιβύη και το Σουδάν. Το οδικό δίκτυο καλύπτει περισσότερα από 92.000 χλμ. Η οδήγηση γίνεται στα δεξιά. Οι αεροπορικές συγκοινωνίες εξυπηρετούνται από 85 αεροδρόμια (με βάση στοιχεία του 2008). Το 2007 λειτουργούσαν και 3 ελικοδρόμια.

                                      Άμυνα

Δύο αιγυπτιακά ελικόπτερα Mi-17 μετά την αποβίβαση στρατιωτών στη διάρκεια εκπαιδευτικής άσκησης. Οι Ένοπλες Δυνάμεις της Αιγύπτου αποτελούνται από 450.000 μέλη (ενεργό προσωπικό) και στα 4 σώματα: Στρατό, Ναυτικό, Πολεμική Αεροπορία και Αεροπορική Άμυνα (Air Defense Command), στα οποία οι πολίτες πρέπει να εκπληρώσουν υποχρεωτική στρατιωτική θητεία 36 μηνών. Το 1998 η στρατιωτική δύναμη της Αιγύπτου αριθμούσε 450.000 άτομα. Ο στρατός ξηράς με προσωπικό 320.000 άτομα αποτελείται μεταξύ των άλλων και από 7 τμήματα πεζικού και 23 χωριστές ταξιαρχίες. Στο ναυτικό υπηρετούν 20.000 άτομα και στην αεροπορία 30.000. Οι παραστρατιωτικές ομάδες διαθέτουν 230.000 άντρες. Οι συνολικές δαπάνες για την άμυνα ανέρχονται στο 4,1% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (ΑΕΠ).

Πηγή Από τη Βικιπαίδεια, την ελεύθερη εγκυκλοπαίδεια